Skip to main content

GGSA HEADER AFR

Noord-Transvaaltak - Aanbiedings 2022

Een van die voordele van GGSA-lidmaatskap is die geleentheid om 'n maandelikse praatjie deur 'n kundige spreker te kan bywoon. Die Noord-Transvaaltak is bekend vir die gehalte, professionaliteit en relevansie van aanbiedings oor 'n magdom genealogie-verwante onderwerpe. Navigeer na die video, teks en skyfiesstel van die aanbieding. Die onderwerp reflekteer die taalkeuse van die aanbieding. Vir die opsomming van elke praatjie, lees hieronder. 

  Kliek ✔ vir aflaai
  DATUM       
 SPREKER  ONDERWERP VIDEO
 TEKS SKYFIES  CV 
 2022-10-08  Albert Blake
  Die Ossewabrandwag ✔ ✘ ✘ ✔
 2022-09-10  
 Johan Wolfaardt  Vrymesselaars in die Anglo Boere Oorlog
✔ ✘ ✔ ✔
 2022-08-13  Erik Holm  Ons ikoniese ossewaens ✔ ✘ ✔ ✔
 2022-07-09  
 Johan Fourie  Die geskiedenis van Nederlandse naamgewing  ✔ ✘ ✔ ✔
 2022-06-11  Mini-werkswinkel  Doodloopstrate - die uitdagings en oplossings
   Wilhelm Bernhardt  Mikrotydlyne en rekonstruksies vir die oplossing van doodloopstrate ✔ ✘ ✔ ✘
   Annemarie Dreyer  Breaking down your genealogy brick wall by using DNA results ✔ ✘  ✔ ✘
 2022-05-14  Nicol Stassen  Van Humpata tot Upingtonia  Nicol Stassen ✔ ✘ ✘ ✔
 2022-04-09  Maya Roon 
 In die hart van die Pilanesberg ✔ ✘ ✔ ✔
 2022-03-12  Majoor Gustav Bentz en Annelies Schoeman  Die Militêre Argief ✔ ✘ ✔ ✔
 2022-02-12  Dr Tian Schutte en Peet Coetzee
  Treinvernielers
✔ ✔ ✔ ✔
AANBIEDINGS VAN VORIGE JARE
 2023  Gauteng-Noordtak - Aanbiedings
 2022  Noord-Transvaaltak - Aanbiedings
 2021  Noord-Transvaaltak - Aanbiedings
 2020  Noord-Transvaaltak - Aanbiedings

Die Ossewabrandwag

Johan Wolfaardt 10-09-2022Albert Blake, 8 October 2022
BLAKE Afrikaner sondebok Foto boek 2022 10 08Daar bestaan wanpersepsies en vooroordeel oor die Ossewabrandwag (OB); aan die een kant is daar die siening dat dit ‘n fascistiese organisasie, geskool op Nazisme was, en aan die ander kant dat dit bloot ‘n kultuurorganisasie was.
Die OB het in 1939 as kultuurorganisasie vir die Afrikaner met ‘n charismatiese, hoogs intelligente en geleerde leier (met ‘n doktorsgraad in regsgeleerdheid), Hans van Rensburg ontstaan.
Albert Blake het ingewikkelde redes vir die ontstaan van die OB uitgewys, soos letsels van die Anglo-Boereoorlog, die armblankevraagstuk en die politiek van die tyd.  Die Afrikaner het altyd gehoop dat hulle die juk van Engelse oorheersing kon afskud.
Later is daar ‘n militante groep, die Stormjaers binne die OB gevorm. Dit was ‘n klein minderheid en daar is gepoog om regeringsinstansies, soos poskantore op te blaas.  Daar was klein plofstoffabriekies in Pretoria en hulle kon groot skade aangerig het.  Hans van Rensburg het egter die leisels styf vasgehou. Die twee Stormjaers wat die poskantoor in Benoni opgeblaas het, is ter dood veroordeel.  Die vonnis is nooit voltrek nie.  Interneringskampe het ook gehelp om die militantes in bedwang te hou.
Een van die vrae was waar die bronne met die name van lede is.  Die beste bron is die argief by die NWU.
Van die deelnemers het hul herinneringe aan daardie tyd met die gehoor gedeel.

Vrymesselaars in die Anglo Boere Oorlog

Johan Wolfaardt 10-09-2022Johan Wolfaardt, 10 September 2022

Johan is ‘n Vrymesselaar en het ‘n deeglike kennis van die organisasie se geskiedenis.

Hy het terminologie, soos losie, konstitusie en agbare meester (‘’master mason’’) verduidelik.  

Dit is ‘n wêreldwye humanitêre organisasie, met lidmaatskapstoetrede beperk tot mans.  ‘n Belangrike funksie van 'n Vrymesselaar is om betrokke te wees by liefdadigheidswerk, en by gemeenskapsontwikkeling.

Daar word gesê dat die begin teruggevoer kan word na die tempelbou van Salomo maar daar is geen tasbare bewyse daarvoor nie. In die vroeë 1600’s was daar Skotse losies en vroeg in die 1700’s is ‘n losie in Londen begin..

In Suid-Afrika was die eerste losie Lodge de Goede Hoop in 1772.

Die organisasie het in sekere tye in SA teenkanting ondervind, soos gedurende die Bataafse tydperk en in die ZAR tydens die presidentskap van Paul Kruger.

Tydens die Anglo Boere Oorlog het heelwat losies toegemaak.  Van die geboue wat deur die Vrymesselaars gebruik is, is vir hospitale gebruik soos in Mafeking en die Masonic Temple in Johannesburg.

Daar is deur oorsese losies, soos die United Grand Lodge in Engeland asook in Nederland, geld ingesamel vir hulp aan Boere en Britse krygsgevangenes.

Beroemde Vrymesselaars gedurende die ABO was mense soos Danie Theron, Piet Joubert, Lord Roberts en Lord Kitchener.

‘n Foto van krygsgevangenes op St Helena by die graf van Napoleon, was almal Vrymesselaars.  Mens kan dus die afleiding maak dat daar heelwat meer Boere was wat aan die organisasie behoort het as waarvan mens weet.

Die praatjie is ryklik geïllustreer met foto’s en skyfies.Tydens vraetyd is heelwat vrae gevra.

Ons ikoniese ossewaens

HOLM Erik Photo 2022 08 13Erik Holm, 13 Augustus 2022
Erik Holm het ons na ‘n vervloë era van ossewaens, trekkerlewe en transportry teruggeneem.
Hy vertel waar sy belangstelling in ossewaens begin het en dat dit die welvarendes met hul ‘’aanhang’’ – soos bywoners – was wat getrek het.
‘n Wa is met sterk balke gebou; die langwa kon met ses penne uitmekaar gehaal word sodat dit op osse gelaai kon word om dit te vervoer.
Goedkoop staal is na 1860 vanuit Engeland ingevoer en dit is gebruik om ossewaens te bou. In Birmingham is dryfasse vir die bou van ossewaens deur meer as een maatskappy, soos Rigby en Sons gemaak. 
HOLM Die ossewa en sy spore Boek 2022 08 13Die wa was jou beste besitting en daarom is dit pragtig beskilder en gereeld opgeknap.
Waens is as forte soos in Natal gebruik.  Dit was ‘n suksesvolle strategie en waar die strategie nie gebruik is nie, soos Weenen en Bloukrans, was die gevolge tragies.
Osse kan onderrig word.   Hulle het hul name geken en daarop gereageer. Hulle is ingespan volgens temperament en vermoë – die voorosse was slim en die agterosse sterk.
Die ossewa het neerslag in die Afrikaanse en ook Afrikakultuur gevind.  Tot die ANC en Cosatu het ‘n ossewawiel in hul embleme.
Daar is baie liedjies (Byeboerwa), spreekwoorde (agteros kom ook in die kraal), raaisels en idiome met die ossewa as tema wat vandag in Afrikaans voortleef.
Na die praatjie is vrae gevra en een van die interessante brokkies wat hier vertel is, is dat Paul Kruger  drie tolpaaie in die ZAR opgerig het!

Die geskiedenis van Nederlandse naamgewing

Wilhelm Bernhardt Johan Fourie, 09 Julie 2022
Johan het geïnteresseerd geraak in Nedelandse naamgewing met die opstel van sy kwartierstaat – hy is met ‘n Nederlander getroud.
Nederland was tussen drie moondhede vasgekeer en dit het naamgewing beïnvloed.
Nederland was ‘n Germaanse land en die Hervorming het in 1340 in Nederland begin en Calvyn het die grootste invloed gehad. Dit het ook ‘n invloed op naamgeewing gehad.
Aanvanklik was name roepname en die grondslag van die roepname was onder andere eer, roem en grondbesit.  Later is name uit die Nuwe Testament gebruik en later ook uit die Ou Testament.  Later is heiliges ook vernoem (Rooms Katolieke Kerk).  Die venoeming van grootouers en ouers het later in gebruik gekom. Die verskil tussen Rooms Katolieke naamgewing en Protestantse naamgewing is uitgelig. So om en by met die koms van die Nederlanders na Suid-Afrika is daar riglyne vir die byhou van ‘n doopregister opgestel.
Mense wat na Suid-Afrika gekom het, het vanne gehad omdat die VOC agtername (vanne) benodig het vir die salarisrol. In 1811 is ‘n dekreet uitgevaardig dat alle Nederlanders ‘n familienaam moet hê.
Hy bespreek die agtergrond van naamgewing wat ons in SA ‘’snaaks’’ vind, soos Hoenderdos – beteken mens is kleurvol aangetrek  soos ‘n hoender.
Die praatjie is ryklik geïllustreer met foto’s en skyfies.

Doodloopstrate - die uitdagings en oplossings

Wilhelm Bernhardt Mikrotydlyne: Wilhelm Bernhardt, Saterdag 11 Junie, 2022
Wilhelm het aan die hand van sy eie navorsing aangedui hoe ‘n navorser, wat in ‘n doodloopstraat beland, met behulp van tydlyne, ‘n soektog weer kan laat vlot. Gebruik verskillende dimensies soos chronologie, geografie (plekke, kaarte), sosiaal (troues, geboortes, sterftes) ekonomie (beroep, status, depressie) en politiek (party-affiliasie, kieserslyste).
Hy het sy resultate van sy soektog na een tak van sy familiegeskiedenis wat hy op Excel gedoen het, gewys. Die voorstelle kan mens prakties op mens se eie soektog toepas.
 

 

 DREYER Annemarie photoDNS: Annemarie Dreyer, Saterdag 11 Junie, 2022
"Breaking down your genealogy brick wall by using DNA results"
Annemarie waarsku dat DNS nie ‘n kortpaadjie is tot die vind van oplossings van ontbrekende inligting om jou stamboom te voltooi nie, maar dat heelwat werk nodig is sodra jy jou resultate ontvang.   Sy lig verskillende instansies wat DNS toets, toe, soos Ancestry, MyHeritage, FamilyTree DNA en LivingDNA.  Dit is ook raadsaam om te onthou dat niemand ‘n eiland is nie en mense is met mekaar verbind, daarom kan jou resultate gebruik word om onbekendes in jou navorsing op te klaar.
Sy het praktiese wenke gegee oor hoe mens te werk kan gaan met die inligting om jou soektog na familie uit te brei deur jou DNS resultate en genetiese pasmaats se stambome te gebruik.

Van Humpata tot Upingtonia

Nicol StassenNicol Stassen, Saterdag 14 Mei, 2022
Gedurende die laat negentiende eeu het verskeie georganiseerde trekke Transvaal verlaat. Die eerste van hierdie trekke het die ZAR in Mei 1874 tot in 1877 verlaat. Die meeste was Doppers (lidmate van die Gereformeerde Kerk); sowat 95% was lidmate van vyf gemeentes. Daar was min lidmate van die Hervormde en Nederduits Gereformeerde Kerk wat getrek het. Nadat die eerste drie trekke hulle verenig het, het hulle, na bykans sewe jaar van baie swaarkry en mense wat gesterf het langs die pad, hulle in Januarie 1881 by Humpata op die Huíla-hoogland in die Portugese kolonie Angola gevestig.
In 1928 het ekonomiese omstandighede dermate versleg dat ongeveer 2 000 Angola-Boere na Suidwes-Afrika gerepatrieer is terwyl 380–470 persone in Angola agtergebly het.
Om wettig te trou was ‘n groot probleem.  Om in die Rooms Katolieke Kerk te trou, was baie omslagtig met baie vereistes, byvoorbeeld die voorlê van sertifikate, soos geboortesertifikate van ouers.  Huwelike ingesweer in Afrikaanse kerke was onwettig. 
Met die hulp van William Worthington Jordan is grond van die Ovambo opperhoof in Duits Wes Afrika gekoop en het boere hier plase gekry – daar moes ‘n fontein op ‘n plaas wees.  Die Republiek van Upingtonia is uitgeroep.
William Worthinton was ‘n besondere bruinman – hoogs intelligent, met ‘n goeie mediese kennis, en die Boere het hom vertrou.
Mettertyd het die meeste van die boere teruggetrek na die Unie toe met ekonomiese redes die belangrikste.
Na die praatjie is vrae gevra soos – hoe het hulle geweet waarheen om te trek?  Daar was tog nog nie kaarte nie?
‘n Deeglik-nagevorste praatjie wat langer kon aanhou. Nicol Stassen is dié kenner in SA op  die Dorslandtrek.

In die hart van die Pilanesberg

Maya RoonMe Maya Roon, Saterdag 09 April 2022
Maya, wat in Nederland gebore is, het in gemaklike Afrikaans vertel van haar navorsing oor die plase in die Pilanesberg van destyds.
Sy het by Friends of the Pilanesberg aangesluit en gehelp om ou murasies op te ruim en grafte skoon te maak. Op die kaart van die Pilanesberg kan mens die krater goed sien. Die grootte van die plase het afgehang van hoe ver mens in ‘n uur te perd kon ry.
Sy het aktes begin soek by die Staatsdrukker en met baie moeite uitgehou en aangehou om die plase te identifiseer asook die families wat daar gewoon het. Sy moes notarisse se skrif ontsyfer, die aktes was in ‘n kelder en kon nie uitgeneem of gefotostateer word nie. Dit was voor die tyd van selfone met kameras.
Dit was vir haar wonderlik om te sien aan wie van die plase behoort het, soos aan Paul Kruger en Sammy Marks. Sy het plaasname geïdentifiseer soos Leeuwfontein, Nooitgedacht en Palmietfontein asook die vanne van eienaars – sowat 35 vanne. Vanne is verskillend gespel en dit het navorsing bemoeilik bv. Schoombee, Schoonbee, Scroombee. Sy het met families kontak gemaak om meer uit te vind . Sommige wou nie inligting deel nie.
Die praatjie was toepaslik en goed geïllustreer met foto’s en kaarte.
Sy het ‘n boek geskryf oor haar navorsing en daar is nie meer eksemplare beskikbaar nie. Tans word daaraan gewerk om dit digitaal beskikbaar te stel.
Na die interessante praatjie, toegelig met foto’s, is heelwat vrae gevra en is die mense wat teenwoordig is, vriendelik genooi om die argief te besoek.

Die Militêre Argief

Gustav BentzMajoor Gustav Bentz en Annelies Schoeman, Saterdag 12 Maart 2022

‘n Militêre argief is die ‘’memory of soldiers’’.

Die militêre argief is die bewaarplek van weermagrekords. Die rekords is vanaf die Eerste Wêreldoorlog.

Die Wet op die bevordering van toegang is beter bekend onder sy Engelse benaming, The Promotion of Access to Information Act 2 of 2000, (PAIA) is die belangrike wet waarvolgens inligting beskikbaar gestel moet word.

Die versameling dateer terug tot 1912.  Dit is ‘n groot versameling, bestaande uit sowat 700 000 kartonne en daar is drie tot vyf lêers in ‘n karton. Daar is ook ‘n versameling foto’s, glasnegatiewe, kaarte, films en video’s.  Van die bronne moet koud SCHOEMAN Annelies PRESENTATIONS Photo 2022 03 12geberg word, soos mikrofilms.  Daar is ook aanvullende materiaal soos ou tydskrifte en militêre publikasies.

Die publiek is welkom om die argief te besoek. Alle inligting is beskikbaar wat gedeklassifiseer is. Naas die PAIA wet, is daar ook die Popi wet wat persoonlike inligting beskerm (Protection of Personal Information Act 4 of 2013) en die argiefwet  (Act 43 of 1996: National Archives of South Africa Act) wat die bestuur van ‘n argief onderlê. Die wyse waarop mens toegang kan kry tot inligting is volledig uiteengesit. 

Planne om die versameling te digitaliseer vorder.

Navrae kan per epos gerig word aan Hierdie e-posadres word teen spambots beskerm. Jy benodig JavaScript geaktiveer om dit te bekyk. of Telefoon:012 670 8000

Na die interessante praatjie, toegelig met foto’s, is heelwat vrae gevra en is die mense wat teenwoordig is, vriendelik genooi om die argief te besoek.

Treinvernielers

Tian SchutteDr. Tian Schutte,  12 Febuarie 2022
Tian het oor die guerillastryd gedurende die Anglo-Boereoorlog gepraat.
In die negentigerjare van die negentiende eeu het die ZAR begin om ‘n spoorlyn Mosambiek toe aan te lê met baie hulp van die Portugese.  
Dit het gelyk asof die Egelse gewag het vir die spoorlyn om klaar gebou te word voordat hulle met die oorlog begin het want vir ‘n oorlog is mobiliteit baie belangrik – vir die vervoer van troepe, die aanry van kos, asook van perde.  Treine het hierin ‘n groot rol gespeel.
Van die foto’s wys trokke vol blikkieskos (‘’boeliebief”) en steenkool uit Engeland asook voer vir die Treinvernielers Dr T Schutteperde (veral vanuit Suid-Amerika wat die saad vir kakiebos en kosmos in SA versprei het).  Een foto wys skeepskanonne wat na die binneland gebring word.
Die praatjie is met foto’s van opgeblaasde treine – lokomotiewe en trokke – spoorlyne en brûe toegelig. Van die boere watop die myne gewerk het, kon met dinamiet werk. In Colenso was die brug so te sê vernietig en het die Engelse ‘n tydelike struktuur as brug opgerig.
Van die buitelanders wat die Boere gehelp het, was Italianers en een was ‘n Skot, Jack Hindon. In Hindon se korps was daar Hollanders, Duitsers en moontlik ook Swede.
Later het die Engelse die plase afgebrand waar brûe opgeblaas is.
Die praatjie was baie interessant en insiggewend en deeglik nagevors.
'n Graf in die Gras
Peet Coetzee Peet Coetzee, 12 February 2022
Daarna het Peet Coetzee (mede-outeur van die boek Treinvernielers) kortliks van die dood van veggenl.
H R Lemmer in ’n praatjie getitel ‘n Graf in die gras vertel.
Hy het die drie dae voor Lemmer dood toegelig, geïllustreer met ‘n kaart en ‘n foto van die graf − net klippe in die veld.
Daar word beplan om ‘n gedenkteken vir Lemmer op te rig.